دادسرا
دادسرا یک نهاد قضایی است که در تمامی حوزه‌های قضایی شهرستان‌ها وجود دارد. کشف جرم، تعقیب متهم، تحقیقات مقدماتی، اجرای احکام کیفری و ارسال پرونده به دادگاه در صورت نیاز از جمله وظایف دادسراها است.
| سلسله مراتب | عنوان مقام | ویژگی‌های مقام | عمده وظایف |
|---|---|---|---|
| اولین مقام دادسرا | دادستان | ریاست دادسرا/ نماینده جامعه/ مدعی العموم/ مقام تعقیب | دستور شروع به تعقیب جرم در هر موردی از آن/ صدور کیفر خواست |
| دومین مقام دادسرا | معاون دادستان | جانشین دادستان در نبود وی/ در غیاب دادستان اداره همه یا برخی از امور را در دست می‌گیرد/ کمک کار دادستان است | در زمان حضور دادستان در محدوده اختیاراتی که دادستان به او داده است، عمل می‌کند |
| سومین مقام دادسرا | بازپرس | حق مخالفت با دادستان را دارد/ برای شروع تحقیقات مقدماتی نیاز به اجازه دادستان دارد/ اما ملزم به پیروی از دادستان در بسیاری از موارد نیست/ | مسئول اصلی انجام «تحقیقات مقدماتی» و «کشف جرم» است/پیدا کردن متهم، بازجویی، یافتن و جمع‌آوری دلایل و مدارک جرم |
| آخرین مقام دادسرا | دادیار | در تمام مسئولیت‌ها نیازمند اجازه دادستان است/ تمام اقداماتش تحت نظر دادستان است/ حق مخالفت با دادستان را ندارد | در برخی از جرائم کم اهمیت، می‌تواند اقدام به صدور قرار جلب به دادرسی کند. |
| موارد شروع تعقیب جرم ——> | شکایت شاکی یا مدعی خصوصی اعلام ضابطین قضایی اعلام مقامات رسمی یا اشخاص موثق وقوع جرم مشهود در برابر دادستان یا بازپرس اظهار و اقرار متهم اطلاع دادستان از وقوع جرم به طرق قانونی دیگر |
| دادستان | بازپرس | بازپرس | دادستان |
| دستور شروع تعقیب جرم | شروع تحقیقات مقدماتی | در صورتی که ادله‌ای مبنی بر انتساب جرم به متهم بیاد، صدور قرار جلب به دادرسی، ارسال پرونده برای صدور کیفرخواست | صدور کیفر خواست |
| بروز اختلاف نظر بین بازپرس و دادستان ———————————–> رسیدگی در دادگاه کیفری |